Koło szachowe

PROGRAM KOŁA SZACHOWEGO w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Piotrkowie Trybunalskim na rok szkolny 2010/11

 Autor: Zbigniew Krysiak 

1. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

 Program jest skierowany do uczniów Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Piotrkowie Trybunalskim. Ma na celu wszechstronny rozwój uczniów. Rozgrywki szachowe winny mieć formę treningową, a następnie przeradzać się w umiejętność nabywania zasad zdrowej rywalizacji. Ważne jest, aby młodzi szachiści potrafili przyjmować sukcesy i porażki współzawodnicząc w rozgrywkach szachowych między sobą i w turniejach międzyszkolnych.

Program ten może wspomóc jedną z najważniejszych percepcji, jakie posiada człowiek umiejętność rozwoju myślenia, a więc ogólnego rozwoju umysłu. Może być pomocny uczniowi w przyswajaniu programu szkolnego, a także w przejawianiu inicjatywy twórczego myślenia.

 2. ORGANIZACJA ZAJĘĆ

 Koło Szachowe odbywać się będzie 1 raz w tygodniu . Podczas zajęć dzieci poznawać będą podstawy i taktykę gry w szachy, a także ukierunkowywane będą na własny sposób myślenia. Udział w zajęciach będzie dobrowolny i ogólnie dostępny. Wezmą w nich udział uczniowie nie tylko znający grę w szachy , ale również tacy, którzy chcą się jej nauczyć i poznać jej zasady. Obserwując dzieci przy pracy nauczyciel będzie mógł stwierdzić, jakie trudności napotykają, które metody uczniowie łatwiej przyswajają i jakie umiejętności trzeba u nich rozwijać.

 3. CELE PROGRAMU

 Celem edukacji szkolnej jest wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia. W ramach tego rozwoju zawiera się też cel główny zajęć szachowych, a mianowicie rozwijanie u dziecka indywidualnego toku myślenia. Celem jest także przygotowanie uczniów do udziału w szkolnych i międzyszkolnych rozgrywkach szachowych umożliwiając uczniowi osiągnięcie sukcesu jak i radzenia sobie z porażką .

Realizacji celu głównego służyć mają cele szczegółowe:

 - szanować i nie lekceważyć swojego przeciwnika

 - poznać zasady gry w szachy

 - posiadać umiejętność gry z automatami szachowymi

 - posiadać umiejętność gry w sieci

 - przestrzegać zasad gry

 - znać funkcję figur w grze

 - znać ruchy figur na planszy

 - umiejętnie korygować własne błędy dążąc do samodoskonalenia

 - umiejętnie posługiwać się zegarem

 - rozpoznać sytuacje zaszachowania przeciwnika

 - posiadać umiejętność matowania

 - rozpoznać sytuacji patową

 - umiejętnie przyjąć porażkę

 - mobilizować się po porażce, dążąc do wygranej.

 4. OBUDOWA PROGRAMU

 Pomoce dydaktyczne:

 - zestaw do gry w szachy (plansza, figury)
 - zegar szachowy
 - programy komputerowe + projektor cyfrowy
 - automaty szachowe
 - sieć Internet

5. WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU

Podstawą realizacji programu jest odpowiednie przygotowanie ucznia zarówno teoretyczne, jak i praktyczne w zakresie zajęć. Zagwarantowanie odpowiednich warunków do gry, odpowiedniej atmosfery w trakcie ćwiczeń. Zorganizowanie współgraczy znających zasady gry w szachy. Śledzenie przez nauczyciela poczynań uczniów podczas rozgrywanej partii. Bardzo ważne jest, aby nauczyciel posiadał odpowiednie środki dydaktyczne, które są niezbędne do przeprowadzenia zajęć.

6. TREŚCI KSZTAŁCENIA

 1. Szachownica i figury –zapoznanie uczniów z grą - 3h
     - Król ,Wieża, Goniec , Hetman, Skoczek , Pionek
     - Co to jest szach?
     - Mat kończy partię!
     - Kiedy jest remis? Pat
     - Czarodziejskie posunięcie - roszada
     - Czym różni się pionek od reszty bierek? (bicie w przelocie, przemiana)
     - Omówienie ruchów poszczególnych figur na planszy
     - Notacja szachowa

 2. Treningowe rozgrywki między uczniami -6h

 3. Rozwiązywanie łamigłówek szachowych – mat w jednym posunięciu -1h

 4. Rozwiązywanie łamigłówek szachowych – mat w dwóch posunięciach -2h

 5. Turniej szachowy mający wyłonić reprezentację szkoły na zawody międzyszkolne -2h

     - zasady posługiwania się zegarem

 6. Zakończenia partii szachowych -3h

    - Hetman, wieża przeciwko królowi- figury lekkie przeciwko królowi- pionek przeciwko królowi

 7. Teoria debiutów, czyli jak rozpocząć partię szachów? -3h

    - Pionami do centrum - Wyprowadzamy lekkie figury - Wykonujemy roszadę

 8. Taktyka szachowa -6h

    - Atakujemy figury i piony przeciwnika - Bronimy się przed atakiem rywala - Wymieniamy figury i piony -               Zdobywamy materiał- Podwójne uderzenie - Związanie- Atak z odsłony - Podwójny szach- Likwidacja               obrońcy - Osłabiona 1 i 8 linia

 9. Szkolny lub międzyszkolny turniej szachowy na szczeblu o puchar Dyrektora Szkoły -3h

10. Gra z automatami szachowymi -1h

11. Gra poprzez sieć Internet -2h 

Razem 32 godziny 

7. METODY I NARZĘDZIA SPRAWDZANIA UMIEJĘTNOŚCI

Główną metodą będzie ukierunkowanie ucznia na samodzielne myślenie, dzięki któremu posiądzie on umiejętność szukania i zastosowania prawidłowych rozwiązań podczas rozgrywek. Podstawowym narzędziem do dokonania oceny efektów pracy ucznia będzie obserwacja przez nauczyciela podczas zajęć:

1. umiejętności rywalizacji z graczami –postawa fair play, 

2. samodzielne eliminowanie błędnych posunięć, 

3. zaangażowanie ucznia do zdrowej rywalizacji,

4. umiejętność zmatowania przeciwnika,

5. umiejętność posługiwania się zegarem szachowym, 

6. umiejętność myślenia podczas rozgrywanej partii szachowej.

8. EWALUACJA

Ewaluacja jest badaniem efektów realizowanego programu, pozwalającym na ulepszanie metod i form pracy. Dzięki temu analizujemy osiągnięte cele i zadania. Podsumowaniem ewaluacji będzie sporządzenie sprawozdania z osiągnięć uczniów na międzyszkolnych zawodach szachowych. Przejawem ewaluacji będzie : obserwacja uczniów na zajęciach, analiza postępów graczy, umiejętne myślenie podczas wykonywanych ruchów na szachownicy. A zatem jednym z ważnych elementów jest ocena przez uczniów posunięć figur na szachownicy, co pozwala na korygowanie własnych błędów. Nauczyciel omawia z uczestnikami zajęć popełnione błędy, zwracając szczególną uwagę na poprawność ich korygowania. Prowadzący pochwali graczy i wyróżni uczestników ze szczególnymi umiejętnościami rozgrywania partii, jednocześnie przedstawi wiele nowych i pozytywnych rozwiązań. Najlepsi szachiści jako wyróżnieni zostaną wytypowani do zawodów międzyszkolnych.

9. SPODZIEWANE OSIĄGNIĘCIA I POSTAWY UCZNIA

Uczeń:

 - zna zasady fair play dążąc do zdrowej rywalizacji

- zna podstawowe zasady gry w szachy oraz pomaga innym początkującym szachistom w ich opanowaniu

- potrafi w pełni koncentrować się podczas gry

- potrafi przeanalizować popełnione błędy i je korygować

- dąży do osiągania sukcesu podczas zawodów międzyszkolnych.

10. BIBLIOGRAFIA

1. Litmanowicz M.: Jak rozpocząć partię szachową. Część A, B, C, Wyd. Szachowe „Penelopa", Warszawa 1998.

2. Bronstein D.: Gra w szachy- samouczek, wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1989

3. www.szachy.biz.pl

4. www.szach.net.pl